در مقاله قبلی ( قسمت اول) به معرفی شرایط مناسب مطالعه و چرایی استفاده از روش های اصولی مطالعۀ صحیح و کسب مهارت های مطالعۀ موثر پرداختیم. در این مقاله نیز سعی می شود یکی از روش و مهارت مطالعۀ صحیح و موثر را معرفی و بررسی کنیم . باشد که مورد استفاده قرار گیرد.
در مهارت های مطالعۀ موثر، روش پس ختام چیست؟
روش پس ختام مخفف پیش خوانی + سوال گذاری ( س) + خواندن ( خ ) + تفکر ( ت )+ از حفظ گفتن ( ا) + مرور کردن ( م) می باشد که توسط دو دانشمند سوئدی ، پس از سال ها مطالعه بر روی مهارت های مطالعۀ موثر ، ارائه شده است . برای بهره برداری هرچه بیشتر از این تکنیک باید مراحل مختلف آن را یک به یک آموخته و سپس با دقت و به ترتیب عملی کنید. در ادامه به معرفی هریک از مراحل روش پس ختام می پردازیم.
( پ) پیش خوانی:
یک نهم ( ۱/۹ ) از زمانی که برای مطالعۀ یک درس در نظر گرفته شده است، باید صرف پیش خوانی درس مربوطه شود.
پیش خوانی از یک مراحل روش مطالعۀ موثرِ پس ختام است که در صورت اجرای صحیح و اصولی، میتواند منجر به افزایش تمرکز و یاد گیری شود.
این مرحله شامل خواندن سطحی و مرور کلی کل کتاب ، عنوان و خلاصه های فصل ها ، توجه به تصاویر و نمودار ها و ارتباط دادن مطالب کل کتاب و فصل های آن، مرور کلی و کامل دوبارۀ فصلی که قرار است به مطالعۀ آن بپردایم. این مرحله شما را با اهداف و موضوع کلی کتاب و فصل مورد نظر آشنا می کند و در واقع این موضوع برای مغز مشخص می شود که الآن می خواهیم در چه موردی مطالعه کنیم و مغز باید خودش را برای چه چیزی آماده کند و چه مطالبی را به هم ارتباط دهد. در واقع ، مرحلۀ پیش خوانی در روش پس ختام هم مطالب کتاب حاضر را به هم ارتباط می دهد و یادگیری و یادسپاری مطالبی که در آینده مطالعه خواهید کرد را آسان تر می کند و هم مطالب را به موضوعات و مطالب مطالعات قبلی ارتباط می دهد و یاد آوری آن ها را آسان تر می کند.
مرحلۀ سوال کردن:
در این مرحله از روش پس ختام ، باید بکوشید در مورد مطالبی که در مرحلۀ پیش خوانی بصورت سطحی مطالعه کرده اید؛ با استفاده از کلید واژه هایی مانند: آیا؟ چگونه؟ چطور؟ در چه صورت؟ به چه منظور؟ سوال مطرح کنید.
سوال کردن حافظه را تقویت می کند . تا زمانی که سوالی وجود نداشته باشد، مغز انسان خود را ملزم به فعالیت و تکاپو نمی داند، با مطرح کردن سوالات مختلف در مورد موضوعات مختلف مطلب مورد مطالعه، مغزتان را وادار به تکاپو و گشتن به دنبال جواب های آن سوالات می کنید بدین ترتیب به محض شروع کردن مطالعه، مغز مطالب مورد مطالعه را به عنوان جواب های سوالات مطرح شده با سرعت درک و پردازش می کند و سعی می کند آن ها را به حافظه بسپارد.
مرحلۀ خواندن:
این مرحله، مرحلۀ اصلی مطالعه محسوب می شود و ما با اجرا کردن مراحل قبل سعی داشتیم خواندن را موثر تر و به یاد ماندنی تر کنیم. این مرحله شامل خواندن ( مطالعه ) دقیق و کامل مطلب مورد نظر، نمودار ها ، عکس ها و پاورقی ها و … می باشد .
برای نهایت بهره برداری از خواندن ، می توان از تکنیک های مختلفی مانند یادداشت برداری، هدایت مطلب با استفاده از خودکار یا مداد، حاشیه نویسی و.. استفاده کرد.
مرحلۀ تفکر:
بعد از خواندن عمیق مطالب، حالا باید در مورد مطالبی که مطالعه کردید، سوالاتی که مطرح که مطرح کرده اید و نتایجی که به دست آورده اید عمیقاً به تفکر بپردازید. در این مرحله شما یک نقشه دقیق ذهنی از کل فصل ایجاد می کنید و نکات و موضوعات اصلی و فرعی فصل را استخراج می کنید. هدف اصلی این مرحله بسط معنایی و ایجاد ارتباط بین مطلب تازه آموخته شده با مطالب آموخته شده قبلی و اهداف و موضوعات کلی کتاب می باشد.
بسط معنایی مطالب جدید به مطالب قبلی و بعدی، موجب یاد داری و یادآوری هرچه بهتر مطالب می شود.
مرحله از حفظ گفتن:
در این مرحله ، کتاب را ببنید و کنار بگذارید سپس شروع به مرور مطالب آموخته شده از اولین مرحله مطالعه کنید. بدین ترتیب که اول موضوعات و اهداف کلی کتاب و بخش مورد مطالعه را در قالب کلمات باصدای بلند ادا کرده و بعد به مرور سوالاتی که مطرح کرده اید بپردازید. حالا می توانید مطالب خوانده شده و جواب های مطرح شده را نیز به ترتیب مرور کنید.
از حفظ گفتن باید در پایان مطالعۀ هر بخش از فصل فصل مورد مطالعه انجام شود و در پایان فصل نیز باید کلیۀ مطالب خوانده شده بصورت جامع از حفظ گویی کنید.
مرحلۀ مرور کردن:
در این مرحله به نکات و یادداشت هایی که برداشته اید مراجعه کرده و به مرور اجمالی مبحث مورد مطالعه بپردازید. مرحلۀ مرور کردن در واقع مرحلۀ آزمودن میزان یادگیری شماست و به کاهش اضطراب کمک شایانی می کند. یکی از موارد پر کاربرد در این مرحله حل تمرینات و آزمون های پایان فصل می باشد.
نکتۀ قابل ذکر در پایان این مقاله این است که شما باید در پایان هر مطالعه ای به خلاصه نویسی از مطالب مطالعه شده بپردازید. خلاصه نویسی جایگاه مطالب را در حافظه محکم کرده و موجب می شود در مطالعه بعدی زمان کمتری برای به یادآوری صرف شود.
در صورت داشتن سوال در مورد برنامه ریزی حرف آخر و دریافت محصولات با شماره تلفن زیر با مشاوران ما تماس بگیرید:
شماره تماس :۰۹۱۹۰۹۷۳۱۶۸